Bruno z Kwerfurtu

Druga "zaginiona" metropolia

Z osobą św. Brunona jest ściśle związany problem drugiej "zaginionej" metropolii obrządku łacińskiego w Polsce. Jak podaje w swojej kronice Gall Anonim w czasach Bolesława Chrobrego Polska miała dwóch metropolitów z podległymi im sufraganami:

"Król Bolesław tak wielką gorliwość okazywał około służby Bożej, a to w budowaniu kościołów, ustanawianiu biskupstw i nadawaniu beneficjów, że za jego czasów Polska miała dwóch metropolitów wraz z podległymi im sufraganami"

"Igitur rex Bolezlaus erga divinum cultum in ecclesiis construendis et episcopatibus ordinandis beneficiisque conferendis ita devotissimus existebat, quod suo tempore Polonia duos metropolitanos cum suis suffragancis continebat"

Jedna z tych metropolii to gnieźnieńska , erygowana w 1000 roku, natomiast co do drugiej brak jest szczegółów. Cześć uczonych uważa , że drugim metropolitą był właśnie Bruno z Kwerfurtu, który otrzymał w 1002 roku paliusz , a więc wyraz godności metropolitalnej, zaś w 1004 roku konsekrację na arcybiskupa misyjnego dającą mu prawo do wyświęcania biskupów. Badacze ci uważają także , że jego metropolia mogła obejmować , leżące po wschodniej stronie Wisły. obszary państwa Bolesława Chrobrego i lokują jej stolicę w różnych miastach , jak Kraków, Płock, Wiślica, Sandomierz. Niektórzy z uczonych wysuwali nawet przypuszczenie, że była to metropolia obrządku cyrylo-metodiańskiego. Inni przypuszczają , że rzeczywistość była inna co znajduje potwierdzenie w bulli papieskiej, kronikach oraz zabytkach archeologicznych. Otóż metropolia ta mogła być drugą metropolią obrządku łacińskiego w Polsce i pierwszą metropolią tego obrządku na Rusi. Znany jest też obszar tej prowincji kościelnej, gdyż później była to metropolia halicka , a następnie lwowska. Bulla "Debitum pastoralis officii" papieża Grzegorza XI z 13 lutego 1375 roku mówi o tym wyraźnie:

"... na mocy Władzy Apostolskiej oświadczamy : Kościoły w Haliczu, Przemyślu, Włodzimierzu i Chełmie były i są katedralnymi (...) Nadto podnosimy kościół halicki do godności arcybiskupiego czyli metropolitalnego i poddajemy takowemu na zawsze jako sufraganie kościół przemyski, włodzimierski i chełmski ".

Jak z tego wynika nie jest to utworzenie nowych biskupstw i prowincji kościelnej , lecz tylko przywrócenie istniejących już wcześniej stolic diecezji i wyznaczenie nowej dla arcybiskupstwa. Spośród wymienionych wyżej miejscowości najstarszą pod względem administracyjno-militarnym i religijnym był Przemyśl. Tutaj , jak potwierdzają badacze, mógł prowadzić swoją działalność misyjną arcybiskup Bruno z Kwerfurtu. Po jego śmierci działalność tą kontynuowali kolejni arcybiskupi misyjni obrządku łacińskiego: Ingelbert i Grzegorz, arcybiskup Stefan (zm. w 1028 r.), Aron (który konsekrował w 1050 r. biskupa Szwecji Osmunda), Bogumił (zm. w 1092 r.).

Źródła tekstu:

1. L.Włodek - "Przemyska metropolia istniała już przed 990 laty" - Przemyśl 1992 r.

2. Materiały Instytutu Kresów Wschodnich w Przemyślu.