2 Korpus Polski.

POPRZEDNIA STRONA

Dowódcy.

Dowodzący jednostkami w czasie czwartej bitwy o Monte Cassino oraz odznaki rozpoznawcze tych jednostek . W czasie kampanii włoskiej 2Korpus Polski zastał włączony organizacyjnie w skład brytyjskiej  8 Armii .

Zarys historii.

2 Korpus - pod tą nazwą zorganizowano największą polską jednostkę na zachodzie. Ani rząd ani generalicja nie byli jednak zdolni  wykorzystać tzw. Army Act z 1940 roku zapewniający stronie polskiej prawo do skupienia wszystkich jednostek "na jednym teatrze operacyjnym pod dowództwem polskiego dowódcy" .  Usiłowania Naczelnego Wodza, by we Włoszech stworzyć jedną polską armię działającą pod osłoną własnego lotnictwa, również nie dały rezultatu. Trudności transportu morskiego były tylko pretekstem dla brytyjskiego Sztabu Generalnego. Ważniejsze były chęci zminimalizowania polskiego udziału w wojnie, przez rozproszenie oddziałów po różnych frontach. Pozwalało to na przemilczenie polskich osiągnięć w komunikatach wojennych i dostosowywanie się do życzeń sowieckich, gdzie powtarzano, że Polacy nie chcą bić się z Niemcami . Ułatwiło to także Brytanii rozcięcie polskiego węzła po zakończeniu wojny. Z ZSRR polskie transporty Armii generała Andersa były kierowane do Pahlevi, a po odzyskaniu sił przez żołnierzy, do Palestyny. Dalsze plany rozrostu Armii były zależne od spodziewanych transportów rekrutów z ZSRR, a ostrożne oceny określały ich ilość na 300.000. Ale Stalin miał swoje dalekosiężne plany, w których tworzenie „ludowego" wojska zajmowało poważne miejsce. Po zakończeniu ewakuacji, transporty zostały wstrzymane. Dlatego Polska Armia Wschodu była mniejsza niż się spodziewano. Została ona skoncentrowana w rejonie Khanagin-qizil Ribat - 140 km od Bagdadu. Do walki Armia była zdolna wystawić 2 Korpus, pod dowództwem generała Andersa. Dwie dywizje piechoty (5 Kresowa i 3 Karpacka), każda tylko o dwóch brygadach, gdy etaty przewidywały po trzy brygady (brak trzeciej powodował duże trudności w walce); jedna brygada pancerna, własna Grupa Artylerii  złożona z siedmiu pułków, pułk rozpoznawczy, batalion łączności i batalion saperów. Szpitale polowe, służba transportowa i remontowa, ewakuacja i zaopatrzenie - byty własne 2 Korpusu, jednak sformowane z żołnierzy starszych wiekiem. Poza Korpusem, w Egipcie, potem przeniesione do południowej Italii, pozostawały: baza uzupełnień i wyszkolenia oraz szpitale dla poważnie rannych. Polski Naczelny Wódz przy końcu 1943 roku uzgodnił z generałem Alexandrem, że 2 Korpus w 8 Armii Brytyjskiej, będzie niezależną jednostką. Po przeprowadzeniu brygadowych i dywizyjnych ćwiczeń w Iraku, w różnych terenach, z szerokim uwzględnieniem gór, osiągnięto gotowość bojową Korpusu.

Artyleria 2 Korpusu Polskiego w czasie walk w Apeninach.

Czołgi 4 pułku pancerngo podczas przejazdu przez  miasteczko St. Giorgio.

W tym czasie alianci z Sycylii zaatakowali Kalabrię, potem Apulię, ale Niemcy nie zostali zniszczeni i wycofywali się w porządku. Charakter półwyspu Apenińskiego znakomicie nadawała się do organizowania kolejnych pasów obrony. Ofensywa we Włoszech, z głównym  celem - zajęciem Rzymu, była prowadzona przez niezależne działania tych dowódców. 8 Armia brytyjska miała zadanie opanowania rejonu Pescara, a następnie Avezzano. Oczekiwano, że w tym czasie  5 Armia amerykańska uchwyci rejon Frosinone. Lądowanie w Anzio, na południe od Rymu, miało zrzucić silne oddziały na tyły obrony niemieckiej i odciąć drogi odwrotu.   Pełna ambicji ofensywa została zatrzymana na linii fortyfikacji - rzeka Garigliano - Rapido - Sangro. W Anzio zdołano zabezpieczyć tylko mały przyczółek i prowadzono ciężkie walki. W tym czasie generał Sosnkowski dał swą zgodę dla War Office, by wprowadzić do Włoch  2 Korpus Polski ,który został tam przetransportowany w   okresie od grudnia 1943  do kwietnia 1944 r. Pierwszy odcinek nad rzeką Sangro - półbierny  i zawalony śniegami  dał możność Polakom zaznajomić się z górskim terenem. W maju 1944 roku 2 Korpus Polski odegrał decydującą rolę w czwartej bitwie o Monte Cassino , przełamując w tym rejonie silnie umocnione niemieckie pozycje zwane Liniami Gustawa i Hitlera. Dzięki temu " droga do Rzymu" została otwarta dla pozostałych jednostek alianckich. W połowie czerwca 1944 r. 2 Korpus Polski został skierowany na front adriatycki. Od tego czasu począwszy do pierwszych dni września, oddziały polskie walcząc przebyły około 250 km, stoczyły 8 większych bitew o rzeki Chienti, Potenza, Mussone, o wzgórza i miasto Osimo, a następnie o port i miasto Anconę. Bitwa o Anconę powiodła się całkowicie dzięki manewrowi oskrzydlającemu przy dużym współdziałaniu polskich oddziałów pancernych. 18 lipca w godzinach południowych oddziały 3 Dywizji Strzelców Karpackich wkroczyły do Ancony. Dalsze działania między rzekami Cesano i Metauro w sierpniu 1944 r miały przebieg niezwykle zaciętych walk i od czasu bitwy o Monte Cassino należały do najkrwawszych. Nieprzyjaciel zgromadził na tym odcinku wszystkie swoje odwody wsparte silnie artylerią przeciwpancerną, czołgami typu „Panther" oraz niezwykle groźnymi działami samobieżnymi słynnymi Hornethami. W działaniach zmierzających do odrzucenia nieprzyjaciela za rzekę Foglia Polacy po raz drugi walczyli ze słynną wyborową pierwszą niemiecką dywizją spadochronową. Natarcie brytyjskiej 8 Armii , w skład której wchodził  2 Korpus Polski przełamało „linię Gotów" na froncie szerokości ponad 30 km. Dnia 1 września 1944 r. Polacy zdobyli miasto Pesaro. Niemcy ponieśli ciężkie straty, w okresie walk nad Adriatykiem oddziały polskie wzięły do niewoli około 4 tysiące jeńców, zdobyły około 300 dział różnego kalibru, kilkadziesiąt czołgów oraz wiele różnego sprzętu wojennego. Na terenie walk pochowano około 3000 Niemców.

Polskie czołgi w Apeninach.

Czołgi i pojazdy gąsienicowe z segmentami mostu Bayleya na drodze w Apeninach.

17 października 1944 r natarciem na Santa Sofia oddziały 2  Korpusu Polskiego ruszyły do działań bojowych w Apeninach. Po zdobyciu wzgórz Monte Crosso, Monte Delia Marina i Monte Belvedere - 25 października nasze oddziały opanowały miejscowość Predappio. Ten okres walk wymagał od żołnierzy wykazania niezwykłego hartu i wytrzymałości. Teren wysokogórski, gruntowne zniszczenie dokonywane przez nieprzyjaciela, wysadzone mosty, brak objazdów, gęsto rozsiane pola minowe - wszystkie te trudności zostały przezwyciężone dzięki ofiarności polskiego żołnierza. Ponadto w tym okresie padały ulewne deszcze zamieniające tereny walki w kompletne bagno. W drugiej połowie listopada oś natarcia polskiego prowadzi przez łańcuch silnie umocnionych wzgórz Monte Forino, Monte Palazzi-no, Monte Piono i Monte Ricci. 23 listopada 3 dywizja Strzelców Karpackich wzmocniona pułkiem pancernym zdobywa Monte Ricci -oznacza to otwarcie 5 Korpusowi sprzymierzonych drogi do Faenza. Dalsze walki w końcu listopada i grudnia toczą się nad rzeką Senio, po czym następuje okres stabilizacji frontu na okres zimowy aż do ostatniej i decydującej ofensywy sprzymierzonych na wiosnę 1945 r.  Jednocześnie poważne straty poniesione przez 5 Armię amerykańską, z trudem zdążającą na Bolonię od południa, zmusił do oczekiwania przez kilka miesięcy na polepszenie sytuacji. Było to na rękę 2 Korpusowi. Wśród niemieckich jeńców wziętych we Włoszech, było sporo Polaków ubranych w mundury bez ich woli. Teraz zgłaszali się na ochotnika do uzupełnień. Pierwszy kwartał 1945 r. był użyty dla pełnego rozwinięcia Korpusu zgodnie z etatami. Powstały trzecie brygady piechoty w dywizjach, zorganizowano całą 2 Warszawską Dywizję Pancerną, jeszcze dwa pułki ciężkiej artylerii, rozbudowano służby i jednostki administracyjne. 9 kwietnia 1945 r. Korpus ruszył na swój ostatni szlak bojowy, który zakończył się zdobyciem Bolonii. 15 kwietnia Polacy zdobywają Imolę, 21 kwietnia o godzinie 6.00 oddziały polskie wkroczyły do Bolonii. O 8.00 weszli Amerykanie z 5 Armii. W sumie w  okresie kampanii włoskiej 2 Polski Korpus poniósł następujące straty: 2301 poległych , 8543  zostało rannych , 535 uznano za zaginionych, łącznie 11 379  żołnierzy i oficerów. W maju 1945 roku stan osobowy Korpusu i uzbrojenie wyglądało następująco: stan osobowy: 55 780 ludzi , uzbrojenie: 248 dział, 288 dział p-panc, 234 dział p-lot, 264 czołgi, 1241 transportery opancerzone, 440 samochodów pancernych, 12064 ciągników i samochodów. W kampanii włoskiej wzięło udział także około 1500 ochotniczek Pomocniczej Wojskowej Służby Kobiet, kte były zatrudnione w służbie zdrowia, transporcie , łączności, służbie kwatermistrzowskiej i administracyjnej.  Po zakończeniu działań wojennych oddziały 2 Korpusu pełniły służbę wartowniczą przy magazynach, ważnych obiektach wojskowych i obozach jenieckich. Przyjmował on też uzupełnienia dając schronienie żołnierzom polskim zwolnionym z obozów jenieckich, robotnikom polskim wywiezionym na przymusowe roboty do Niemiec, byłym uczestnikom ruchu oporu i innym. Jednak dni 2 Korpusu Polskiego były już policzone. W lecie 1946 roku jego dywizje opuściły Włochy, kierując się na Wyspy Brytyjskie , gdzie czekała je demobilizacja.

Organizacja.

2 Korpus Polski.

Utworzony w 1943 roku w północnym Iraku, a później w Palestynie, przez wydzielenie z Armii Polskiej na Wschodzie 3 Dywizji Strzelców Karpackich, 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2 Brygady Czołgów, grupy artylerii oraz korpu-śnych oddziałów wojsk i służb.

Dowódca gen. dyw. Władysław Anders.

Skład: Dowództwo, 3 Dywizja Strzelców Karpackich, 5 Kresowa Dywizja Piechoty, 2 Brygada Czołgów, samodzielne oddziały korpuśne: pułk samochodów pancernych, baon łączności, 7 pułk artylerii konnej, 9 pułk artylerii lekkiej, 10 pułk artylerii ciężkiej, 7, 8 pułk artylerii p-lot., 7 pułk artylerii p-panc., 1 pułk pomiarów artyleryjskich, samodzielne kompanie i służby.W sumie 46641 żołnierzy, 1610 lekkich karabinów maszynowych, 205 lekkich karabinów maszynowych p-lot, 570 ckm, 112 moździerzy, 212 dział p-panc. 186 dział p-lot., 384 dział i haubic, 160 czołgów, 9386 pojazdów mechanicznych.

3 Dywizja Strzelców Karpackich.

Sformowana w 1942 roku w Palestynie na bazie Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, którą przeformowano i włączono w skład 2 Korpusu Polskiego.

Dowódcy: gen. bryg. Stanisław Kopański, gen. Bronisław Duch.

Skład:

Dowództwo

1 Brygada Strzelców Karpackich -skład: 1,2,3 Batalion Strzelców Karpackich

2 Brygada Strzelców Karpackich -skład: 4,5,6 Batalion Strzelców Karpackich

1, 2, 3 Karpacki pułk artylerii Lekkiej

3 Karpacki pułk artylerii p-lot.

3 Karpacki pułk artylerii p-panc.

12 Pułk Ułanów Podolskich (rozpoznawczy: wcześniej rozpoznanie prowadził Pułk Ułanów Karpackich, a później 7 Pułk Ułanów Lubelskich)

3 Kresowy baon ckm

3 Kresowy baon saperów

8 Kresowy baon łączności

3 Kresowy szwadron żandarmerii

1, 2 i 3 kompanie sanitarne

1,2, 13 i 18 kompanie zaopatrywania

1, 2 i 18 kompanie warsztatowe

3 park materiałowy

3 Sąd Polowy

pod koniec wojny w skład 3 DSK weszła   3 Brygada Strzelców Karpackich sformowana z Polaków jeńców z armii niemieckiej -  skład: 7, 8, 9 Batalion Strzelców Karpackich

5 Kresowa Dywizja Piechoty.

Sformowana w 1941 roku w ramach Armii Polskiej wZSRR. Po przejściu do Iranu z 5 i 6 Dywizji Piechoty utworzono 5 Kresową Dywizję Piechoty, którą włączono w skład 2 Korpusu Polskiego.

Dowódcy: gen. bryg. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, gen. bryg. Zygmunt Szyszko-Bohusz, gen bryg. Nikodem Sulik.

Skład w ZSRR:

13, 14, 15 pułk piechoty

5 pułk artylerii lekkiej

oddziały dywizyjne

Skład w 2 Korpusie Polskim:

5 Wileńska Brygada Piechoty - skład: 13 Wileński baon strzelców "Rysiów", 14 Wileński baon strzelców "Żbików", 15 Wileński baon strzelców "Wilków"

6 Lwowska Brygada Piechoty - skład: 16, 17, 18 Lwowski Batalion Strzelców, 5 Kresowy baon ckm.

15 Pułk Ułanów Poznańskich

4, 5, 6 Kresowy pułk artylerii lekkiej

5 pułk artylerii p-lot

5 pułk artylerii p-panc

oddziały dywizyjne i służby

pod koniec wojny w skład 5 KDP weszła 4 Wołyńska Brygada Piechoty - skład: 10, 11, 12 Wołyński Batalion Strzelców.

2 Samodzielna Brygada Pancerna

Sformowana w maju 1942 roku jako 2 Brygada Czołgów w ramach Armii Polskiej na Wschodzie w składzie trzech baonów czołgów i 10 pułku artylerii ciężkiej , przeformowana w 2 Samodzielną Brygadę Pancerną, która weszła w skład 2 Korpusu Polskiego, a na wionsnę 1945 roku została jako 2 Brygada Pancerna włączona w 2 Warszawską Dywizję Pancerną.

Dowódcy: gen.bryg. Gustaw Paszkiewicz, gen.bryg. Bronisław Rakowski

Skład :

1 Pułk Ułanów Krechowieckich

4 Pułk Pancerny

6 Pułk Pancerny "Dzieci Lwowa"

szwadron sztabowy szwadron łączności

w lipcu 1944 roku w skład 2 Samodzielnej Brygady Pancernej weszła 1 samodzielna kompania komandosów, która po wcieleniu 2 SBP do 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej została przeformowana w 2 batalion komandosów zmotoryzowanych

 Opracowanie strony:  © P.Jaroszczak - Przemyśl 1999.